ساز و کاری برای رفراندوم: یکی از سازوکارهای تغییر در نظامهای سیاسی دمکراتیک جمع آوری امضا و سپس تقاضای رفراندم بر اساس خواست گروهی از شهروندان با رقمی معین است. این رقم در برخی از کشور ها مثل سوییس در حدود ۲۰ هزار نفر است. بنابر این اگر نویسندگان قانون اساسی در همه پرسی به عنوان یکی از سازوکار های اعمال حق حاکمیت ملی جدیت داشتند سازوکار آن را نیز تعیین می کردند. اگر گروهی با باز کردن یک وب سایت برای همه پرسی امضا جمع می کنند در واقع دارند در عمل سازوکاری برای طرح همه پرسی در حوزهء عمومی