آیت الله جعفر سبحانی از علمای قم روز شنبه دردیداری با مسئولان خبرگزاری فارس نکاتی را در باره خبر و شیوه اطلاع رسانی از دید اسلامی خودمطرح کرد که خوب است در آن درنگ کنیم.
در دیدگاه آقای سبحانی خبر اصلا از آن رهبر کشور و مقامات است و باقی مردم اگر مصلحت باشد باید باخبر شوند. با اینهمه نیاز نیست همه جوانب راست و درست خبر هم به مردم منتقل شود.
بر اساس این دیدگاه اطلاع رسانی همگانی بی معنا می شود؛ پنهانکاری ارزش شمرده می شود؛ و مردم به اندازه ای که مسئولان امور مصلحت بدانند در جریان امور قرار می گیرند.
این درست همان چیزی است که در کشورهایی با نظام خبررسانی تحت تسلط دولت رایج است و از آن استقبال می شود. اما لازمه حفظ چنین روشی در خبررسانی انحصار خبری است. چرا که بدون تسلط همه جانبه بر منابع خبر و کانالهای خبررسانی نمی توان روند خبرگیری و خبردهی را کنترل کرد. به این ترتیب بر پایه این دیدگاه اطلاع رسانی آزاد امری نیست که مورد حمایت قرار گیرد و بر عکس آیت الله دارد به کنترل خبرها و بستن منفذهای خبری و بسته بودن فضای اطلاع رسانی توصیه می کند.
بر پایه فلسفه خبررسانی یا در واقع خبر-نرسانی آقای سبحانی اموری چون آگاهی و نظارت عمومی، روزنامه های آزاد، وبلاگ نویسی، رادیو تلویزیون خصوصی و البته روزنامه نگاری شهروندی لغو و ناپسند خواهد بود. اما این نوع فلسفه رسانه ای در عصر همه گیر شدن رسانه کاربرد چندانی ندارد. دنیایی که بر پایه مشارکت شهروندان در اداره جامعه و زندگی مدنی خود استوار است، بدون اطلاع رسانی همه جانبه و غیردولتی و شفاف امکان حیات ندارد. نظام خبری آقای سبحانی برای نظامهایی خوب است که در آن هنوز دولت دایرمدار همه چیز است و همه منابع خبری را هم زیر کنترل دارد. چنین نگاهی برای دنیای شهروند-محور بسیار بیگانه است و اعتمادی همه جانبه به دولت و مسئولان دارد و دست آنها را در آنچه می خواهند بکنند باز می گذارد. این نگاه نافی نقش رسانه در نظارت مردم به عنوان صاحبان اصلی قدرت بر دولت است. فرض آقای سبحانی این است که دولت خود می داند چه بکند و هر قدر لازم بداند مردم را در جریان امور قرار می دهد. این نگاه در بنیاد خود اعتقادی به مردم و نظارت عمومی ندارد. زیرا اگر داشت باید به رسانه های آزاد و غیردولتی بها می داد و همه امور را از چارچوب مصلحت دولت نمی دید.
*
متن کامل این یادداشت را در نیوزبان بخوانید. از نظر من دو جبهه دارد باز می شود به این معنا که دو جبهه ای که دور از چشم مردم با هم می ستیزیده اند دارد در مقابل افکار عمومی شفاف می شود: روحانیون طرفدار محمدعلیشاه و روحانیون طرفدار مردم و مجلس و مشروطه. امروز درست پیش از این پس-نوشت دیدم آقای مصباح هم به میدان آمده است. دیروز محمد یزدی آمده بود و از فردا باقی شان یکی یکی خواهند آمد. و این خیلی خوب است. خیلی خوب.