برخورد و گفتگوی تمدن ها چه بسا مکمل هم اند ۱. پیشتر اینجا ذکر خیری از هانتینگتون کرده بودم و گفتم که «برخورد تمدّنها» و« گفتوگوی تمدّنها» منافات و معارضهای با هم ندارند زیرا یکی توصیف است و دیگر توصیه. چه بسا بتوانند مکمّل هم باشند، یعنی با پذیرش احتمال برخورد، دعوت به گفتوگو کرد یا حتّی – بر خلاف پندار خاتمی-